کاربرد روزافزون تکنولوژی در زمینه طراحی معماری و مهندسی از مهم ترین دستاوردهای اخیر بشر در راستای ارتقای فرایند طراحی و افزایش بهره وری در مراحل مختلف ساخت و ساز محسوب میشود. با افزایش کاربرد کامپیوتر در فرایند طراحی معماری ابزار CAAD تا حدودی جای ابزار دستی طراحی مانند کاغذ ، قلم و تخته رسم را گرفته است. اما جایگزینی کامل ابزار CAAD به جای ابزار دستی طراحی در همه مراحل مربوط به فرایند طراحی در هاله ای از ابهام است. هدف اصلی این مقاله حاضر بررسی تأثیرات بکارگیری آموزش اسکچاپ در معماری در فرایند ترسیم اسکیس های معماری است.

یک مسابقه جذاب بین اسکچاپ در معماری و اسکیس در معماری!

در این مقاله سه روش ترسیم اسکیس ها و طرح واره های معمارانه با ابزار کامپیوتری (نرم افزار اسکچاپ در معماری ) ، با ابزار دستی و با روشترکیبی (کامپیوتری و دستی) که به عنوان اصلی ترین فعالیت طراحی کانسپچوال محسوب می شوند در جامعه آماری پژوهش با همدیگر مقایسه شده اند. نتایج مطالعات آماری نشان داد روش های طراحی و ترسیم اسکیس بر عملکرد دانشجویان مؤثر است. همچنین با توجه به میانگین نمرات دانشجویان در سه گروه شرکت کننده در آزمون اسکیس، گروه اسکیس با روش ابزار دستی (کاغذ و قلم و تخته رسم) بالاترین میانگین نمرات را به دست آورد. لذا مشاهده شد نرم افزار اسکچاپ در معماری همچنان نمی تواند جایگزین مناسبی برای ابزار دستی در مراحل اولیه فرایند طراحی باشد.

اسکیس با کامپیوتر از کجا متولد شد؟

در راستای پیشرفت های تکنولوژیک کامپیوتر از اوایل دهه 1960 میلادی رشته ای به نام طراحی به کمک کامپیوتر CAD  به صنعت معرفی شد. گرافیک کامپیوتری از آغاز باعث شکل گیری پایه و اساس سیستمه ای ترسیمی کامپیوتری شد. به تدریج فرایند طراحی از حالت دوبعدی به سه بعدی ارتقاء یافت. مد لسازی سه بعدی کامپیوتری به طراحان، امکان تفکر و تصمیم گیری درباره موضوعات، فضاها و فرم های روی صفحه نمایش را میداد .بنابراین طراحان میتوانستند برای تصمیمات مربوط به حل مسئله تمرکز بیشتری داشته باشند. با ورود تکنولوژی کامپیوتر به فرایند طراحی، ایده ها، ابزارها،روشها و فرم های آن تحولات زیادی را تجربه کرده است. امروزه نه تنها فضای طراحی دکارتی یک اجبار نیست، بلکه فرم های معمارانه غیر اقلیدوسی هم به راحتی قابل طرح و اجراست.

طراحی یکی از مهم ترین فعالیت های انسانی است و می توان آن را به عنوان یکی از پایه های تغییرات در جامعه در نظرگرفت. همچنین یک عمل خلاقانه است که به دلیل وجود برخی محدودیت ها و الزامات ناشی از عملکرد و نیازمندی هاانجام می شود (Young Oh, 2005 ). فرایند طراحی معماری دارای ساختار بسیار پیچیده و مبهمی است. معمار در این فرایند از یک مسئله انتزاعی و تعریف نشده شروع کرده، به راه حلی به شکل طرح اولیه دست پیدا می کند و در این راه از روش ها و ابزارهای گوناگونی بهره میگیرد. فرایند طراحی معماری با اسکیس های دست آزاد شروع شده تا ایده ها و کانسپت های محتمل به وجود آیند. این اسکیس ها و ترسیمات، خام و انتزاعی هستند. ترسیم اسکیس موجب امکان اکتشاف سریع ایده ها درحد انتزاعی میشود ( Gross & Luen Do, 2003 ) . معماران درحین فعالیت طراحی در سه سطح از فعالیت ها درگیر هستند. این سطوح عبارت است از: 1 مهارت 2 دانش 3 ابزار.

طراحی چیست چگونه متولد می‌شود؟

لذا فرایند طراحی معماری نوعی به حرکت در آوردن ابزارهای مختلف با دامنه دانش است که توسط مهارت طراح کنترل می شود. با ورود کامپیوتر به فرایند طراحی معماری چالش ها، مزایاو ادبیات جدیدی در خلق آثار معماری پدید آمده است. این ادبیات از مراحل اولیه طراحی کانسپچوال شروع و تا مرحله ساخت بنا خاتمه پیدا می کند (گلابچی، 1390 ). با افزایش کاربرد کامپیوتر درفرایند طراحی معماری، ابزار CAAD تا حدودی جای ابزارهای سنتی طراحی همچون کاغذ، قلم و تخته رسم را گرفته است و فرد طراح کمتر از کاغذ و قلم استفاده می کند. در واقع کامپیوتر موجب تحولات گسترده ای در ابزار طراحی معماری شده است.البته ابزارهای کامپیوتری بیشتر در مراحل پایانی فرایند طراحی معماری، بعد از شکل گیری ایده اولیه و برای پرزانته و ارایه کلیات طرح و همچنین ترسیمات دقیق جزییات و نقشه های اجرایی کاربرد دارند و بازدهی آنها در مراحل اولیه طراحی در هاله هایی از ابهام است. محققان فراوانی نظیر برایان لاوسون مخالف تأثیرات مثبت ابزار CAAD در خلاقیت معمارانه بوده اند.

اما پیشرفت های اخیر تکنولوژی های مربوط به کامپیوتر CAAD و ابزار تحولات فراوانی را در سیستم ها، رویکردها و ابزارهای کامپیوتری طراحی ایجاد کرده است. به طوری که نمی توان بااطمینان از عدم کفایت طراحی معماری کامپیوتری در مراحل اولیه طراحی اظهار نظر کرد. تکنولوژی جدید با در نظر گرفتن شرایطی که در مراحل اولیه طراحی حاکم است، بعضاً با تقلید از این شرایط و نرم افزارهای جدیدی چون اسکچاپ در معماری در تلاش است محیطی مناسب را برای ایده پردازی و غنای طرح در مراحل اولیه فراهم آورد. این مقاله به مطالعه تأثیرات حضور نرم افزار اسکچاپ در معماری و فرایند ترسیم اسکیس های معماری میپردازد. هدف این مقاله بررسی این است که آیا استفاده از نرم افزار فوق در مقایسه با روش دستی موجب ارتقای کیفی اسکیس های معماری میشود؟ لذا در مقاله حاضر از آنجا که تمرکز بر مراحل اولیه طراحی معماری است و اسکیس نیز اصلی ترین فعالیت مرتبط به شمار می رود از آزمون اسکیس در سه روش حضور ، عدم حضور کامپیوتر و روش ترکیبی استفاده شده است.

ادامه این مقاله در پست بعد …

برگرفته از مقاله آقای هاشم هاشم نژاد